ریچارد فاینمان

ریچارد فاینمان ، زانایێ فیزیایێ ب ناڤودەنگ کۆ یێ بەرنیاسە ب بەشداریێن وی بۆ میکانیکا کوانتەمێ ، ل ١١ی مەها ئەیارێ سالا ١٩١٨ ل کوینز ، نیویورکێ ژدایکبوویە . ئەقلێ وی یێ تایبەت و شێوازێ وانەگۆتنا وێ یێ سەرنراکێش ناڤودەنگی بدەستخوڤەئینایە وەک کەسایەتییەکا بەرز و بلند د جیهانا فیزیایێ دا .

گەشتا فاینمانی بەڵگەیە لسەر هێزا مەرەقێ و هویرییا هزری . کارێ وی د میکانیکا کوانتەمێ و دینامیکا کارەبا کوانتەمێ نەبەس خەلاتێ نوبل بدەستڤەئینات ، بەلکۆ هەروەسا شۆرەشەک کرییە د رێییا ئەم کارڵێکێن تەنوڵکان تێدگەهین .

هێش د ژیەکێ گەنج دا ، فاینمانی بلیمەتییەکا جیاواز دیارکرییە و گرنگیدانەکا کویر د نهێنیێن زانستی دا . رێییا وی یا ئەکادیمی ئەو ژ پەیمانگەها ماساچوستس یا تەکنەلوژیایێ برییە بۆ زانکۆیا پریستون ، کۆ باوەرناما دکتورایێ وەرگرتییە . د فیزیایێ دا ، بناغەکێ دانیت بۆ پاشەرۆژێ پڕ ژ بەشداریێن گرنگ یێن زانستی .

کاروانێ فاینمانی ب کارەکێ پێشەنگ د میکانیکا کوانتەمێ هاتییە نیشاندان ، کۆ گەهشتییە لوتکێ ب پێشڤەچوونا هێڵکاریا فاینمانی (دیاگرام) . ئەڤ نوینەراتیێن بینین یێن کارڵێکا تەنوڵکان بوویە ئامیرەکێ سەرەکی د فیزیایا تیوری دا ، کۆ بوویە ئەگەرێ گوهورینا ڤی بواری هەتاهەتایێ .

هەرچەندە کارێ فاینمانی لدەستپێکێ ئەردی بوو ، لێ رولێ وی د ڤەکۆلینا کاریسەیا کەشتی یا ئاسمانی یا چالنجر سالا ١٩٨٦ شیانا وی دیارکرییە بۆ تاقیکرنا شارەزاییا وی بۆ چارەسەرکرنا ئاریشێن ئالۆز ، دابینکرنا روونکرنەکێ دەربارەی خەلەتیێن تەکنیکی کۆ بوویە ئەگەرێ تراجیدیێ .

دانپێدان ب زیرەکییا وی هاتییە کرن ب چەندین ناسناڤێن شکۆدار ، ژوانا خەلاتێ ئەلبرت ئەنیشتاینی و مەدالییا ئورستد . بەلبژێرکرنا وی بۆ ئەکادیمییا نیشتیمانییا زانستی وەک نیشانەیەکێ بۆ کاریگەرییا وی یا مەزن لسەر کۆمەلگەها زانستی .

بەرنیاسە ب ئارەزوویێن خۆ یێن هەمەجۆر و شێوازێن وانەگوتنێ یێن تایبەت ، ژیانا وی زیندی بوو وەکی کەسایەتییا وی . بەرهەمێن ژیانا کەسایەتییا وی دیتنەک دابینکرییە بۆ دناڤا ئەقلەکێ بلیمەت کۆ خۆشی دیتییە د هەمی تشتان دا ژ یاریکرن پونگویێ بگرە هەتا دیارکرنا زمانێ مایا . میراتێ ریچارد فاینمانی کویر و بەردەوامە . خزمەتا وی د فیزیایا تیوری دا بەردەوامە بۆ ئیلهاما زانایان و قوتابیان ب هەمان شێوە ، کۆ پشتراستکرییە کاریگەرییا وی لسەر لێگەریان زانینێ دێ دەنگڤەدەت لسەر جیلێن بهێن .